Ο Ηλίας Βενέζης (επίσημο όνομα Ηλίας Μέλλος, 1904 Αϊβαλί - 1973 Αθήνα) ήταν Έλληνας συγγραφέας, μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Έγινε γνωστός για τα μυθιστορήματά του Αιολική Γη, Το νούμερο 31328, Γαλήνη (μια τριλογία ουσιαστικά)και Μπλοκ C (θεατρικό έργο)Τα πρώτα χρόνια της ζωής του τα έζησε στο Αϊβαλί, μέχρι τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, το 1914, όταν και εγκαταστάθηκε με τη μητέρα και τα αδέρφια του στη Μυτιλήνη μέχρι το 1919. Το 1922 η οικογένειά του εγκατέλειψε οριστικά πλέον τη Μικρά Ασία, ο ίδιος όμως δεν πρόλαβε να επιβιβαστεί στο πλοίο: αιχμαλωτίστηκε και εστάλη στα εργατικά τάγματα για 14 μήνες. Οι εμπειρίες του από τα εργατικά τάγματα περιέχονται στο πρώτο μυθιστόρημά του, Το νούμερο 31328.
Το 1923 απελευθερώθηκε και επέστρεψε στη Μυτιλήνη. Εκεί υπήρχε αξιόλογη λογοτεχνική κίνηση με πρωτεργάτη τον Στράτη Μυριβήλη, αυτός μάλιστα τον παρακίνησε να καταγράψει την αιχμαλωσία του και έλεγε χαρακτηριστικά ότι "του έμαθε πώς να κρατάει το μολύβι στο χέρι". Το Νούμερο 31328 δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά σε συνέχειες το 1924 στην εφημερίδα Καμπάνα της Μυτιλήνης, διευθυντής της οποίας ήταν ο Μυριβήλης.
Στη Μυτιλήνη εργαζόταν στην Τράπεζα της Ελλάδος και το 1932 πήρε μετάθεση και εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα. Διώχθηκε για τις πολιτικές του ιδέες από τον νόμο του "Ιδιωνύμου", από τη δικτατορία του Μεταξά και κατά τη διάρκεια της Κατοχής συνελήφθη με την κατηγορία ότι σε συγκέντρωση του προσωπικού της Τράπεζας είχε μιλήσει για ελευθερία. Φυλακίστηκε στο "Μπλοκ C" των φυλακών Αβέρωφ και η εκτέλεσή του δεν πραγματοποιήθηκε έπειτα από αντιδράσεις του πνευματικού κόσμου. Τα τρία τελευταία χρόνια της ζωής του (1971-1973) υπέφερε από σοβαρό πρόβλημα υγείας. Πέθανε στις 3 Αυγούστου 1973 στην Αθήνα, από καρκίνο του λάρυγγα. Κηδεύτηκε και τάφηκε στα Μήθυμνα της Λέσβου.
Τα καλύτερα έργα του Βενέζη είναι αναμφισβήτητα η "Αιολική Γη"(1943), το "Νούμερο 31328"(1931) και η "Γαλήνη"(1939).
Η σειρά είναι έτσι γιατί πέρα από την ιστορική αλληλουχία που υπάρχει στα τρία βιβλία υπάρχουν και άλλα εσωτερικά στοιχεία. Και πρώτα από όλα η εξέλιξη της ηλικίας: στην "Αιολική Γη" ο αφηγητής είναι μικρό παιδί, στο "Νούμερο 31328" έχει γίνει 18 ετών, στη "Γαλήνη" ώριμος άντρας.
Η "Αιολική Γη", που απόσπασμά της έχουμε στο βιβλίο μας, δεν είναι ακριβώς μυθιστόρημα. Είναι μια σειρά από επεισόδια όπως τα βλέπουν τα μάτια ενός παιδιού, του Πέτρου, που η η περιπέτειά του φαίνεται κάτι το φυσιολογικό. Μας μεταφέρει στα Κιμιντένια, βουνά της Μικράς Ασίας, όπου ζει η οικογένεια του μικρού Πέτρου με αρχηγό τον παππού. Ο Πέτρος, με την πιο αγαπημένη από τις τέσσερις αδερφές του, την Άρτεμη, παιδιά ακόμα, ζουν σε ένα μαγικό κόσμο γεμάτο παιδικά όνειρα που όμως σιγά-σιγά γκρεμίζεται όταν έρχονται σε επαφή με την αδικία, την κακία και τον Α΄παγκόσμιο πόλεμο. Ζούνε τον ξεριζωμό απ’ τον τόπο και τη γη τους και την προσπάθεια να στεριώσουν σε ένα καινούριο μέρος.
Είναι ένα από τα αριστουργήματα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, το βιβλίο του χαμένου παραδείσου των παιδικών χρόνων στα παράλια της Μικρασίας και του δραματικού ξεριζώματος από τη γενέθλια γη.
Οι Έλληνες της Μικρασίας, μετά την Μικρασιατική καταστροφή του 1922 και της συνθήκης που υπογράφτηκε αναγκάστηκαν να φύγουν από τη Μικρασία και να κατευθυνθούν στην Ελλάδα, αφήνοντας πίσω τους τα σπίτια τους, τα χωράφια τους, τα πλούτη τους, τα πάντα.
Η Μικρασιατική καταστροφή του 1922 αποτελεί μια από τις πιο δραματικές στιγμές της νεοελληνικής ιστορίας. Περίπου 1.5000.000 πρόσφυγες έφτασαν στην Ελλάδα, εγκαταστάθηκαν κυρίως στη Β. Ελλάδα, στα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη καθώς και σε κάποιες περιοχές της Αθήνας όπου δημιουργήθηκαν πολλοί προσφυγικοί καταυλισμοί και πρόχειρα παραπήγματα. Με την πάροδο όμως του χρόνου οι περιοχές αυτές εξελίχτηκαν σε γόνιμες με την εργασία των προσφύγων ενώ μεγάλες πόλεις δημιουργήθηκαν στη θέση αυτών των μικρών καταυλισμών.
Πρόσφυγες υπήρχαν και στα παλιά χρόνια(1η εικόνα παρακάτω), αλλά υπάρχουν ακόμα και στις μέρες μας( δυο επόμενες εικόνες). Οι λόγοι που αναγκάζονται να προσφύγουν σε ξένες χώρες είναι λίγο πολύ ίδιες. Η αναζήτηση μιας καλύτερης τύχης τις περισσότερες φορές.
Η ταλαιπωρία και η απελπισία όμως έρχονται αμέσως μόλις βρεθούν στους νέους τόπους που δεν είναι τόσο "ρόδινα"όσο θα περίμεναν και η απογοήτευση και η αγωνία για το μέλλον διαδέχεται τα αισιόδοξα όνειρα που είχαν πριν εισέλθουν στις ξένες χώρες. Μάλιστα πολλές φορές πολλοί από αυτούς βρίσκουν και τραγικό θάνατο στους νέους αυτούς "παράδεισους" που έψαχναν.
Ένα χιουμοριστικό τραγούδι με βαθιές όμως προεκτάσεις:
Άκου το παρακάτω τραγούδι. Θα μπορούσες να θεωρούσες άλλα πρόσωπα στη θέση των πρωταγωνιστών; Τι στη θέση της νήσου και στη θέση του βαποριού ;( συζήτηση και προβληματισμός)
Η νήσος των Αζορών
Στίχοι: Μέντης Μποσταντζόγλου Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης Πρώτη εκτέλεση: Γρηγόρης Μπιθικώτσης
Ένα πλοίον ταξιδεύον με υπέροχον καιρόν
αιφνιδίως εξοκείλει ανοιχτά των Αζορών.
Κι ένας νέος με μιαν νέα, ωραιότατα παιδιά
φθάνουν κολυμβών γενναίως εις πλησίον αμμουδιά.
Ζώντας βίον πρωτογόνου και ο νέος με την κόρη
κοίταζαν και κάπου κάπου εάν έρχεται βαπόρι.
Αλλά φθάσαντος χειμώνος και μη φθάνοντος βαπόρι
απεβίωσεν ο νέος και απέθανεν η κόρη.
Αργότερα αργότερα πλησίασαν δυο κότερα
ήρθε κι ένα βαπόρι ματαίως ψάχνον για να βρει
ματαίως ψάχνον για να βρει τον νέον και την κόρη.
Κατηραμένη νήσος, νήσος των Αζορών,
που καταστρέφεις νέους και θάπτεις των κορών.
Να πέσει τιμωρία από τον ουρανόν
να λείψεις απ' τους χάρτας και των ωκεανών.
Δραστηριότητα
Πάρε συνέντευξη από παππούδες και γιαγιάδες(αν έχεις), σχετικά με τα γεγονότα εκείνης της εποχής και ανακοίνωσέ την στην τάξη. Φέρε αν υπάρχουν παλιές φωτογραφίες από εκείνη την εποχή ή τέλος βρες φωτογραφίες από το διαδίκτυο και κάνε μια μικρή παρουσίαση ή τοποθέτησέ τες στον πίνακα ανακοινώσεων της τάξης μας.
