ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ο Παύλος Νιρβάνας (1866 - 1937), εμφανίστηκε στα γράμματα το 1884, όταν εξέδωσε την πρώτη ποιητική του συλλογή και άρχισε να δημοσιεύει χρονογραφήματα στις εφημερίδες Άστυ, Ακρόπολη και από το 1905 στην Εστία με το ψευδώνυμο Κύριος Άσοφος. Ασχολήθηκε με πολλά είδη γραπτού λόγου, όπως διηγήματα, ποιήματα, μυθιστορήματα, δράματα, κριτικές μελέτες, δοκίμια, θεατρικά έργα, χρονογραφήματα και τη «Γλωσσική Αυτοβιογραφία» (1905), ενώ ασχολήθηκε και με τη μετάφραση. 
Στο απόσπασμα του βιβλίου μας ο συγγραφέας μιλάει με χιούμορ για το πώς έμαθε να μιλάει και να γράφει. Μέσα από αστεία περισταστικά έμαθε ότι οι γάτες δε μιλάνε και οι άνθρωποι δεν έχουν την ίδια γλώσσα.

• Πώς τα κατάλαβε αυτά;

"Η μητέρα μου μου είπε πως η γάτα είχε τη δική της γλώσσα"

• Μήπως τελικά οι γάτες μιλάνε με τους ανθρώπους;

 

"Ήτανε ένας Ιταλός ψαράς που μιλούσε ιταλικά"

"Ήτανε μια ξανθή δασκάλα που μιλούσε γερμανικά"

 

"Ήτανε κι ο γιατρός του σπιτιού μας που μιλούσε στην καθαρεύουσα"

Να και ένα τραγούδι στην καθαρεύουσα

Η ΝΗΣΟΣ ΤΩΝ ΑΖΟΡΩΝ

Στίχοι: Μέντης Μποσταντζόγλου
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Πρώτη εκτέλεση: Γρηγόρης Μπιθικώτσης

Ένα πλοίον ταξιδεύων με υπέροχον καιρόν
αιφνιδίως εξοκείλει ανοιχτά των Αζορών.

Κι ένας νέος με μιαν νέα, ωραιότατα παιδιά
φθάνουν κολυμβών γενναίως εις πλησίον αμμουδιά.

Ζώντας βίον πρωτογόνου και ο νέος με την κόρη
κοίταζαν και κάπου κάπου εάν έρχεται βαπόρι.

Αλλά φθάσαντος χειμώνος και μη φθάνοντος βαπόρι
απεβίωσεν ο νέος και απέθανεν η κόρη.

Αργότερα αργότερα πλησίασαν δυο κότερα
ήρθε κι ένα βαπόρι ματαίως ψάχνων για να βρει
ματαίως ψάχνων για να βρει τον νέον και την κόρη.

Κατηραμένη νήσος, νήσος των Αζορών,
που καταστρέφεις νέους και θάπτεις των κορών.

Να πέσει τιμωρία από τον ουρανόν
να λείψεις απ' τους χάρτας και των ωκεανών.

ΑΛΛΑΓΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Η παλιότερη επιγραφή (720 π.Χ.) με αλφαβητικό σύστημα είναι της Διπύλου που είναι χαραγμένη σε οινοχόη και βρέθηκε στον Κεραμεικό. Διαβάζεται δε, από τα δεξιά προς τα αριστερά.


Ελεύθερη μετάφραση: Όποιος χορευτής χορεύει πιο χαριτωμένα, αυτός θα πάρει το αγγείο.

Δεύτερη χρονολογικά επιγραφή θεωρείται αυτή στο ποτήρι του Νέστορα που βρέθηκε στις Πιθηκούσσες (ελληνική αποικία στην Ιταλία). Διαβάζεται και αυτή με τον ίδιο τρόπο.

 

Ελεύθερη μετάφραση: Όποιος πιει από το ποτήρι του Νέστορα, θα τον καταλάβει ο πόθος της Αφροδίτης.

Από τα κείμενα των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων ξέρουμε ότι η ελληνική γλώσσα είχε διαλέκτους με ομοιότητες και διαφορές μεταξύ τους.

Από τον 5ο αι. π.Χ. η αττική διάλεκτος έγινε το κοινό όργανο επικοινωνίας όλων των Ελλήνων.

• Μπορείς να σκεφτείς αν η αττική διάλεκτος διαδόθηκε και σε άλλες ηπείρους; πότε;

Στα αρχαία ελληνικά υπήρχε και τρίτος αριθμός εκτός του ενικού και του πληθυντικού. Ήταν ο δυϊκός αριθμός που αναφέρεται και στο απόσπασμα του βιβλίου μας. 

Στον δυϊκό (που δεν τον έχει η νέα ελληνική) ήταν εύχρηστα στην αρχαία, και μάλιστα στην αττική διάλεκτο, κυρίως τα ουσιαστικά που δηλώνουν πράγματα που από τη φύση τους αποτελούν ζεύγη: τὼ ὀφθαλμὼ (=οι δύο οφθαλμοί), τὼ πόδε (=τα δύο πόδια), τὼ χεῖρε (=τα δύο χέρια). Επίσης ο δυϊκός συνηθιζόταν για δύο πρόσωπα, ζώα ή πράγματα που ήταν γνωστό ότι ήταν δύο (και αναφερόταν μαζί) ή χρησιμοποιούνται κατά δύο ζεύγη: τὼ ἀδελφὼ (=οι δύο αδελφοί), τὼ Διοσκούρω (=οι δύο Διόσκουροι), τὼ βόε (=τα δύο βόδια) κ.λπ.

Στα επόμενα χρόνια η ελληνική γλώσσα εμπλουτίστηκε με λέξεις από τη λατινική γλώσσα, εξαιτίας της ρωμαϊκής κυριαρχίας (πόρτα, μαντίλι κλπ), με τουρκικές λέξεις, εξαιτίας της τουρκικής κυριαρχίας (σιντριβάνι, γιαούρτι, μπαξές κλπ).
Στα τέλη του 18ου αιώνα υπήρχαν διαμάχες για το ποια θα έπρεπε να ήταν η ελληνική γλώσσα. Άλλοι υποστήριζαν τα αρχαία ελληνικά, άλλοι την απλή γλώσσα του λαού και άλλοι την γλώσσα του λαού μεν, καθαρισμένη όμως από τις ξένες λέξεις και την αντικατάστασή τους από λέξεις της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.
Όταν οργανώθηκε το ελληνικό κράτος, επιβλήθηκε η καθαρεύουσα σαν επίσημη γλώσσα. Μια γλώσσα δύσκολη που είχε αρνητικές συνέπειες στην εξέλιξη της γλώσσας. Το 1888 έγινε κίνημα υπέρ της δημοτικής γλώσσας, όμως η καθαρεύουσα κυριάρχησε μέχρι το 1976 οπότε και αντικαταστάθηκε από τη δημοτική γλώσσα του κράτους.
Από το 1982 έχει καθιερωθεί και η χρήση του μονοτονικού συστήματος, οπότε καταργήθηκαν οι τόνοι (οξεία, περισπωμένη) και τα πνεύματα (ψιλή, δασεία) και ορίστηκε μόνο η χρήση ενός τονικού σημείου που δηλώνει τη θέση του τόνου στη λέξη.