Σε μια δημοκρατικά οργανωμένη κοινωνία οι πολίτες θέλουν να συμμετέχουν οι ίδιοι στη γενική διαχείριση των κοινών υποθέσεων της περιοχής που ζουν, επειδή αυτοί γνωρίζουν καλύτερα τις ανάγκες του τόπου τους. Η συμμετοχή υλοποιείται με τη δυνατότητα που δίδεται στους πολίτες να εκλέγουν εκείνους που θα τους διοικούν, αλλά και να μπορούν οι ίδιοι να εκλέγονται. Η διαδικασία αυτή εφόσον αναφερόμαστε σε ανθρώπους που θα ασχοληθούν με τα ζητήματα του δήμου λέγεται "Δημοτικές εκλογές".
Δήμαρχος - Δημοτικό συμβούλιο
Δήμαρχος είναι ο επικεφαλής ενός δήμου, εκλέγεται από τους πολίτες του δήμου κάθε τέσσερα χρόνια που γίνονται οι δημοτικές εκλογές και προέρχεται από το συνδυασμό που συγκέντρωσε τις περισσότερες ψήφους. Στο Δημοτικό Συμβούλιο συμμετέχουν εκπρόσωποι που έχουν εκλεγεί στις δημοτικές εκλογές, από διάφορες παρατάξεις. Με αυτό τον τρόπο ελέγχεται η πλειοψηφία ώστε να εξασφαλίζονται οι δημοκρατικές διαδικασίες. Ο δήμαρχος με το Δημοτικό Συμβούλιο αντιμετωπίζει όλα τα θέματα που απασχολούν το δήμο. Για το λόγο αυτό γίνονται τακτικές συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου. Τα θέματα που θα συζητηθούν κάθε φορά αναφέρονται σε έναν κατάλογο, την ημερήσια διάταξη. Οι αποφάσεις για κάθε θέμα παίρνονται μετά από συζήτηση κατά πλειοψηφία. 
Όποιος θέλει μπορεί να παρακολουθήσει τις συνεδριάσεις αυτές, χωρίς όμως να έχει το δικαίωμα να μιλήσει ούτε να ψηφίσει.
Εκλογικό κέντρο
Είναι ο χώρος, συνήθως σχολείο, στον οποίο την ημέρα των εκλογών (συνήθως Κυριακή) έρχονται οι ψηφοφόροι για να ψηφίσουν.
Εφορευτική επιτροπή
Ο ψηφοφόρος παρουσιάζεται στην εφορευτική επιτροπή του εκλογικού κέντρου που ψηφίζει. Ο δικαστικός αντιπρόσωπος, αφού ελέγξει το όνομα του σε έναν κατάλογο ψηφοφόρων που έχει, του δίνει ένα φάκελο και από ένα ψηφοδέλτιο κάθε συνδυασμού. Στην εφορευτική επιτροπή μετέχουν άτομα που προέρχονται από τους ψηφοφόρους και έχουν την υποχρέωση να καταμετρήσουν στο τέλος της ψηφοφορίας τις ψήφους, να τις παραδώσουν στην αρμόδια υπηρεσία, να ανακοινώσουν το αποτέλεσμα της καταμέτρησης και να βεβαιώσουν ότι η ψηφοφορία έγινε ομαλά.
Κάλπη
Οι ψηφοφόροι μπαίνουν ένας - ένας πίσω από ένα παραβάν, σημειώνουν στο ψηφοδέλτιο ένα σταυρό ( + ) αριστερά από το επώνυμο του υποψήφιου που επιλέγουν, βάζουν το ψηφοδέλτιο μέσα στο φάκελο και τον ρίχνουν μέσα στην κάλπη, που βρίσκεται μπροστά από την εφορευτική επιτροπή.
Καταμέτρηση
Μετά την ψηφοφορία η εφορευτική επιτροπή ανοίγει την κάλπη και καταμετρά τα ψηφοδέλτια των συνδυασμών και τους σταυρούς κάθε υποψήφιου. Τα ψηφοδέλτια πρέπει να είναι σε αριθμό όσα και τα ονόματα των ψηφοφόρων που ήλθαν και ψήφισαν.
Υποψήφιοι
Οποιοσδήποτε δημότης άνω των 18 ετών μπορεί να θέσει υποψηφιότητα για δημοτικός σύμβουλος. Όσοι θέτουν υποψηφιότητα για δημοτικοί σύμβουλοι λέγονται υποψήφιοι δημοτικοί σύμβουλοι. Αυτοί ανήκουν σε ομάδες, τους «συνδυασμούς». Κάθε συνδυασμός προτείνει έναν δήμαρχο και το πρόγραμμά του για τις δράσεις και τα έργα που πρόκειται να υλοποιήσει στο δήμο, αν εκλεγεί. Όταν κάποιος υποψήφιος εκλεγεί δημοτικός σύμβουλος μπορεί να του ανατεθεί από το δημοτικό συμβούλιο μια υπεύθυνη θέση μέσα στον δήμο. Μπορεί για παράδειγμα να γίνει υπεύθυνος της υπηρεσίας καθαριότητας, υπεύθυνος παιδείας, υπεύθυνος υπηρεσίας πρασίνου, υπεύθυνος υπηρεσίας φωτισμού κλπ.
Όποιος θέλει μπορεί να παρακολουθήσει τις συνεδριάσεις αυτές, χωρίς όμως να έχει το δικαίωμα να μιλήσει ούτε να ψηφίσει.Εκλογικό κέντρο
Είναι ο χώρος, συνήθως σχολείο, στον οποίο την ημέρα των εκλογών (συνήθως Κυριακή) έρχονται οι ψηφοφόροι για να ψηφίσουν.
Εφορευτική επιτροπή
Ο ψηφοφόρος παρουσιάζεται στην εφορευτική επιτροπή του εκλογικού κέντρου που ψηφίζει. Ο δικαστικός αντιπρόσωπος, αφού ελέγξει το όνομα του σε έναν κατάλογο ψηφοφόρων που έχει, του δίνει ένα φάκελο και από ένα ψηφοδέλτιο κάθε συνδυασμού. Στην εφορευτική επιτροπή μετέχουν άτομα που προέρχονται από τους ψηφοφόρους και έχουν την υποχρέωση να καταμετρήσουν στο τέλος της ψηφοφορίας τις ψήφους, να τις παραδώσουν στην αρμόδια υπηρεσία, να ανακοινώσουν το αποτέλεσμα της καταμέτρησης και να βεβαιώσουν ότι η ψηφοφορία έγινε ομαλά.
Κάλπη
Οι ψηφοφόροι μπαίνουν ένας - ένας πίσω από ένα παραβάν, σημειώνουν στο ψηφοδέλτιο ένα σταυρό ( + ) αριστερά από το επώνυμο του υποψήφιου που επιλέγουν, βάζουν το ψηφοδέλτιο μέσα στο φάκελο και τον ρίχνουν μέσα στην κάλπη, που βρίσκεται μπροστά από την εφορευτική επιτροπή.
ΚαταμέτρησηΜετά την ψηφοφορία η εφορευτική επιτροπή ανοίγει την κάλπη και καταμετρά τα ψηφοδέλτια των συνδυασμών και τους σταυρούς κάθε υποψήφιου. Τα ψηφοδέλτια πρέπει να είναι σε αριθμό όσα και τα ονόματα των ψηφοφόρων που ήλθαν και ψήφισαν.
Υποψήφιοι
Οποιοσδήποτε δημότης άνω των 18 ετών μπορεί να θέσει υποψηφιότητα για δημοτικός σύμβουλος. Όσοι θέτουν υποψηφιότητα για δημοτικοί σύμβουλοι λέγονται υποψήφιοι δημοτικοί σύμβουλοι. Αυτοί ανήκουν σε ομάδες, τους «συνδυασμούς». Κάθε συνδυασμός προτείνει έναν δήμαρχο και το πρόγραμμά του για τις δράσεις και τα έργα που πρόκειται να υλοποιήσει στο δήμο, αν εκλεγεί. Όταν κάποιος υποψήφιος εκλεγεί δημοτικός σύμβουλος μπορεί να του ανατεθεί από το δημοτικό συμβούλιο μια υπεύθυνη θέση μέσα στον δήμο. Μπορεί για παράδειγμα να γίνει υπεύθυνος της υπηρεσίας καθαριότητας, υπεύθυνος παιδείας, υπεύθυνος υπηρεσίας πρασίνου, υπεύθυνος υπηρεσίας φωτισμού κλπ.
Ψηφοδέλτιο
Κάθε συνδυασμός έχει το δικό του ψηφοδέλτιο. Αυτό είναι ένα χαρτί όπου αναγράφονται, το ένα κάτω από το άλλο και με αλφαβητική σειρά, τα ονοματεπώνυμα όλων των υποψηφίων του συνδυασμού.
Ψηφοφόροι
Όλοι, άντρες και γυναίκες με ηλικία άνω των 18 ετών που είναι δημότες ενός δήμου, ψηφίζουν κάθε τέσσερα χρόνια για την ανάδειξη δημάρχου και δημοτικών συμβούλων.
Υποχρεωτική ψηφοφορία
Η άσκηση του εκλογικού δικαιώματος είναι υποχρεωτική για όλους. Οι υποψήφιοι δήμαρχοι και δημοτικοί σύμβουλοι ψηφίζουν και αυτοί όπως όλοι οι δημότες.
Έσοδα του δήμου
Τα χρήματα με τα οποία ενισχύεται ο δήμος για να καλύψει τις ανάγκες των υπηρεσιών του, λέγονται έσοδα. Αυτά προέρχονται από:
Κρατική επιχορήγηση: Κάθε δήμος για να ανταπεξέλθει στα έξοδά του επιχορηγείται (παίρνει) από το κράτος με ένα χρηματικό ποσό που λέγεται «κρατική επιχορήγηση». Το κράτος βέβαια συγκεντρώνει χρήματα από όλους μέσω της φορολογίας και από αυτά μερικά τα δίνει στους δήμους, όπως κάποια άλλα τα δίνει στα νοσοκομεία, τα υπουργεία και τους διάφορους οργανισμούς που λειτουργούν για την καλυτέρευση της καθημερινή μας ζωής.
Δημοτικά τέλη: Εκτός από την κρατική επιχορήγηση, προκειμένου ο δήμος να αυξήσει τα έσοδά του, ζητά από τους δημότες ορισμένα ποσά, τα δημοτικά τέλη. Αυτά συνήθως πληρώνονται με τους λογαριασμούς του νερού.
Άλλες πηγές: Ο δήμος μπορεί να έχει έσοδα και από άλλες πηγές, όπως δωρεές, εκμετάλλευση γης (έδαφος, υπέδαφος), επιχειρηματικές δραστηριότητες (παραλίες, θέσεις στάθμευσης αυτοκινήτων, δημοτικό αναψυκτήριο, δημοτικό θέατρο, δημοτικό κινηματογράφο, δημοτικό κοιμητήριο κ.λ.π.).
Υπηρεσίες του δήμου
Κάθε συνδυασμός έχει το δικό του ψηφοδέλτιο. Αυτό είναι ένα χαρτί όπου αναγράφονται, το ένα κάτω από το άλλο και με αλφαβητική σειρά, τα ονοματεπώνυμα όλων των υποψηφίων του συνδυασμού.
Ψηφοφόροι
Όλοι, άντρες και γυναίκες με ηλικία άνω των 18 ετών που είναι δημότες ενός δήμου, ψηφίζουν κάθε τέσσερα χρόνια για την ανάδειξη δημάρχου και δημοτικών συμβούλων.
Υποχρεωτική ψηφοφορία
Η άσκηση του εκλογικού δικαιώματος είναι υποχρεωτική για όλους. Οι υποψήφιοι δήμαρχοι και δημοτικοί σύμβουλοι ψηφίζουν και αυτοί όπως όλοι οι δημότες.
Έσοδα του δήμου
Τα χρήματα με τα οποία ενισχύεται ο δήμος για να καλύψει τις ανάγκες των υπηρεσιών του, λέγονται έσοδα. Αυτά προέρχονται από:
Κρατική επιχορήγηση: Κάθε δήμος για να ανταπεξέλθει στα έξοδά του επιχορηγείται (παίρνει) από το κράτος με ένα χρηματικό ποσό που λέγεται «κρατική επιχορήγηση». Το κράτος βέβαια συγκεντρώνει χρήματα από όλους μέσω της φορολογίας και από αυτά μερικά τα δίνει στους δήμους, όπως κάποια άλλα τα δίνει στα νοσοκομεία, τα υπουργεία και τους διάφορους οργανισμούς που λειτουργούν για την καλυτέρευση της καθημερινή μας ζωής.
Δημοτικά τέλη: Εκτός από την κρατική επιχορήγηση, προκειμένου ο δήμος να αυξήσει τα έσοδά του, ζητά από τους δημότες ορισμένα ποσά, τα δημοτικά τέλη. Αυτά συνήθως πληρώνονται με τους λογαριασμούς του νερού.
Άλλες πηγές: Ο δήμος μπορεί να έχει έσοδα και από άλλες πηγές, όπως δωρεές, εκμετάλλευση γης (έδαφος, υπέδαφος), επιχειρηματικές δραστηριότητες (παραλίες, θέσεις στάθμευσης αυτοκινήτων, δημοτικό αναψυκτήριο, δημοτικό θέατρο, δημοτικό κινηματογράφο, δημοτικό κοιμητήριο κ.λ.π.).
Υπηρεσίες του δήμου
Δημοτολόγιο
Κάθε δημότης είναι γραμμένος στο δημοτολόγιο και λέμε ότι είναι γραμμένος σε μια «οικογενειακή μερίδα». Τα μέλη μιας οικογένειας ανήκουν στην ίδια οικογενειακή μερίδα.
Μητρώο αρρένων
Όλα τα αγόρια γράφονται στο μητρώο αρρένων. Σύμφωνα με τη νομοθεσία που υπάρχει, οι υπηρεσίες του στρατού (στρατολογικά γραφεία) χρησιμοποιούν τα στοιχεία αυτά για να γνωρίζουν ποιοι πρέπει να υπηρετήσουν στο στρατό.
Ληξιαρχείο
Εδώ δηλώνονται οι γεννήσεις, οι βαπτίσεις, οι γάμοι και οι θάνατοι των δημοτών. Για κάθε δήλωση γίνεται αντίστοιχη ληξιαρχική πράξη. Το ληξιαρχείο, το δημοτολόγιο και το μητρώο αρρένων υπάρχουν σε όλους τους δήμους.
Κάθε δημότης είναι γραμμένος στο δημοτολόγιο και λέμε ότι είναι γραμμένος σε μια «οικογενειακή μερίδα». Τα μέλη μιας οικογένειας ανήκουν στην ίδια οικογενειακή μερίδα.
Μητρώο αρρένων
Όλα τα αγόρια γράφονται στο μητρώο αρρένων. Σύμφωνα με τη νομοθεσία που υπάρχει, οι υπηρεσίες του στρατού (στρατολογικά γραφεία) χρησιμοποιούν τα στοιχεία αυτά για να γνωρίζουν ποιοι πρέπει να υπηρετήσουν στο στρατό.
Ληξιαρχείο
Εδώ δηλώνονται οι γεννήσεις, οι βαπτίσεις, οι γάμοι και οι θάνατοι των δημοτών. Για κάθε δήλωση γίνεται αντίστοιχη ληξιαρχική πράξη. Το ληξιαρχείο, το δημοτολόγιο και το μητρώο αρρένων υπάρχουν σε όλους τους δήμους.
Τα στοιχεία του δημοτολογίου, του μητρώου αρρένων και των άλλων αρχείων που «τηρούνται» στο δήμο, παλιότερα ήταν γραμμένα σε χοντρά βιβλία, ενώ τώρα «φυλάγονται» ηλεκτρονικά σε αρχεία υπολογιστή. Δες εδώ τα τελευταία αποτελέσματα Δημοτικών και Νομαρχιακών εκλογών στην Ελλάδα
