1. Των δέκα παρθένων (Ματθ. 25, 1-13) που μας διδάσκει να είμαστε έτοιμοι και γεμάτοι από πίστη και φιλανθρωπία.
Λέει ο Χριστός στην παραβολή: «Ο ερχομός της βασιλείας του Θεού θα είναι όμοιος με ό,τι έγινε με δέκα κοπέλες, που πήραν τα λυχνάρια τους και βγήκαν να προϋπαντήσουν το γαμπρό. Πέντε απ' αυτές ήταν συνετές και πέντε άμυαλες. Οι άμυαλες πήραν τα λυχνάρια τους, μα δεν πήραν μαζί τους και λάδι. Απεναντίας, οι συνετές πήραν μαζί με τα λυχνάρια τους και λάδι στα δοχεία τους. Επειδή όμως ο γαμπρό
ς αργοπορούσε, όλες νύσταξαν και κοιμήθηκαν. Κατά τα μεσάνυχτα ακούστηκε μια φωνή: "Ο γαμπρός έρχεται βγείτε να τον προϋπαντήσετε!" Όλες οι κοπέλες σηκώθηκαν και τακτοποίησαν τα λυχνάρια τους. Οι άμυαλες είπαν τότε στις συνετές: "Δώστε μας από το λάδι σας, γιατί τα λυχνάρια μας σβήνουν". Οι συνετές όμως τους απάντησαν: "Όχι, γιατί δε θα φτάσει και για μας και για σας καλύτερα, πηγαίνετε στους πωλητές ν' αγοράσετε για τον εαυτό σας". Αλλά ενώ πήγαιναν ν' αγοράσουν λάδι, ήρθε ο γαμπρός οι έτοιμες μπήκαν μαζί του στη γιορτή του γάμου, κι η πόρτα έκλεισε. Ύστερα από λίγο φτάνουν και οι υπόλοιπες κοπέλες και λένε: "Κύριε, κύριε, άνοιξε μας". Αυτός όμως τους αποκρίθηκε: "Αλήθεια σας λέω, δε σας ξέρω".
ς αργοπορούσε, όλες νύσταξαν και κοιμήθηκαν. Κατά τα μεσάνυχτα ακούστηκε μια φωνή: "Ο γαμπρός έρχεται βγείτε να τον προϋπαντήσετε!" Όλες οι κοπέλες σηκώθηκαν και τακτοποίησαν τα λυχνάρια τους. Οι άμυαλες είπαν τότε στις συνετές: "Δώστε μας από το λάδι σας, γιατί τα λυχνάρια μας σβήνουν". Οι συνετές όμως τους απάντησαν: "Όχι, γιατί δε θα φτάσει και για μας και για σας καλύτερα, πηγαίνετε στους πωλητές ν' αγοράσετε για τον εαυτό σας". Αλλά ενώ πήγαιναν ν' αγοράσουν λάδι, ήρθε ο γαμπρός οι έτοιμες μπήκαν μαζί του στη γιορτή του γάμου, κι η πόρτα έκλεισε. Ύστερα από λίγο φτάνουν και οι υπόλοιπες κοπέλες και λένε: "Κύριε, κύριε, άνοιξε μας". Αυτός όμως τους αποκρίθηκε: "Αλήθεια σας λέω, δε σας ξέρω". Αγρυπνάτε λοιπόν, γιατί δεν ξέρετε ούτε την ημέρα ούτε την ώρα που θα έρθει ο Υιός του Ανθρώπου». Οι Φρόνιμες παρθένες είχαν προνοητικότητα και ακλόνητη θέληση να δουν το νυμφίο (Χριστό). Είχαν πνευματική ωριμότητα και σταθερότητα. Αντίθετα, οι μωρές (ανόητες) παρθένες δεν είχαν πάρει τα απαραίτητα εφόδια μαζί τους. Φέρθηκαν ανώριμα και επιπόλαια μπροστά στον ερχομό του νυμφίου.
Νυμφίος είναι ο Κύριος (ο Νυμφίος της Εκκλησίας), που ανέλαβε τη σωτηρία του ανθρώπου μέσα στην Εκκλησία και γάμος είναι η Βασιλεία του Θεού, η αιώνια απόλαυση των πνευματικών αγαθών που ο Θεός χαρίζει στους έτοιμους και έξυπνους πνευματικά. Ο πνευματικός ύπνος συνεπάγεται πνευματικό θάνατο. Αντίθετα η νίψη και η ετοιμότητα για την Βασιλεία του Θεού, μας κάνει άξιους για τον πνευματικό και αιώνιο «γάμο». Χρειάζεται, λοιπόν, διαρκής αγώνας για να μην σβήσει ο πόθος μας να ενωθούμε με το Θεό, να μην χαμηλώσει το φως της πίστης μας και να μην εισχωρήσει στην ψυχή μας οτιδήποτε μπορεί να την κρατήσει μακριά απ’ το Νυμφίο Χριστό (αμαρτία, αμφιβολία, απιστία, κοσμικές μέριμνες).
2. Των Ταλάντων (Ματθ. 25, 14-30) που μας διδάσκει να είμαστε εργατικοί και πρέπει να καλλιεργούμε και να αυξήσουμε τα πνευματικά μας χαρίσματα. Κάποιος άρχοντας πραγματοποιεί ένα μακρινό ταξίδι, και πριν φύγει μοιράζει στους δούλους του τμήματα από την περιουσία του. Στον ένα δίνει πέντε τάλαντα, στον άλλο δύο, στον τρίτο ένα. Μετά την επιστροφή του οι δούλοι του δίνουν λογαριασμό. Αυτός που πήρε πέντε τάλαντα, εργάστηκε και παραδίδει συνολικά δέκα, αυτό που πήρε δύο παραδίδει τέσσερα, ενώ αυτός που πήρε ένα, το επιστρέφει, διότι θεωρεί ότι ο κύριος του είναι σκληρός και θέλει να θερίσει εκεί που δεν έσπειρε. Τότε ο άρχοντας διατάσσει να του πάρουν το τάλαντο και να το δώσουν σ' αυτόν που έχει τα δέκα και να τον τιμωρήσουν, αποκόπτοντάς τον ουσιαστικά από την κοινωνία με τους άλλους! Η Εκκλησία προτείνει στον άνθρωπο να συνειδητοποιήσει πως ότι ξεχωριστό έχει, του δόθηκε από τον Θεό για να το καλλιεργήσει προς όφελος δικό του, αλλά κυρίως, προς όφελος των άλλων.
3. Τη μέλλουσα κρίση (Ματθ. 25, 31-46). Οι τρεις αυτές παραβολές αποτελούν μέρος μιας μεγάλης διδασκαλίας που έκανε ο Χριστός κατ’ ιδίαν στους μαθητές Του στο Όρος των Ελαίων λίγες μέρες πριν από το Πάθος Του. Σ’ αυτή την ομιλία περιλαμβάνονται σπουδαίες και βαρυσήμαντες προβλέψεις για την καταστροφή της Ιερουσαλήμ και τη συντέλεια του κόσμου. Ο Κύριος τόνισε ακόμα πως πρέπει να ήμαστε πάντα έτοιμοι να Τον υποδεχτούμε γιατί θα έρθει σε άγνωστο χρόνο
Έτσι, λοιπόν, συμπεραίνουμε πως το γενικότερο θέμα της Μ. Τρίτης είναι η μέλλουσα κρίση.
Σύμφωνα με το αρχαίο τυπικό της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων ολόκληρη αυτή η ομιλία του Κυρίου διαβαζόταν από τον Πατριάρχη την Μ. Τρίτη στο Όρος των Ελαίων, εκεί όπου ελέχθη από τον Κύριο. Σήμερα διαβάζεται σε δύο τμήματα στις Προηγιασμένες Θείες Λειτουργίες της Μ. Δευτέρας και της Μ. Τρίτης.
Από την παραβολή των δέκα παρθένων είναι εμπνευσμένο το τροπάριο ΄΄Ιδού ο Νυμφίος έρχεται εν τω μέσω της νυκτός…΄΄ και ο ακόλουθος ύμνος:
΄΄Τον νυμφώνα σου βλέπω, Σωτήρ μου, κεκοσμημένον και ένδυμα ουκ έχω, ίνα εισέλθω εν αυτώ` λάμπρυνόν μου την στολήν της ψυχής, φωτοδότα, και σώσον με΄΄.
Την αίθουσα των Γάμων Σου, Σωτήρα μου, τη βλέπω στολισμένη, αλλά εγώ δεν έχω κατάλληλη ενδυμασία για να μπω σ’ αυτή. Κύριε, Εσύ που χορηγείς το φως, κάνε λαμπρή και φωτεινή τη στολή της ψυχής μου και σώσε με.
Από τα δύο αυτά τροπάρια που ψάλλονται στους όρθρους των τριών πρώτων ημερών της Μ. Εβδομάδας έλαβαν οι ακολουθίες αυτές και το όνομα ΄΄Ακολουθία του Νυμφίου΄΄ ή ΄΄Ακολουθία του Νυμφώνα΄΄.
Τη Μεγάλη Τρίτη συνεχίζονται από τους ανθρώπους οι ετοιμασίες για το Πάσχα. Συνήθως είναι αφιερωμένες στο καθάρισμα του σπιτιού. Σε λίγες μάλιστα περιοχές της Ελλάδας, τη Μεγάλη Τρίτη φτιάχνονται τα πασχαλινά κουλούρια και τσουρέκια, έθιμο που κυρίως γίνεται τη Μεγάλη Πέμπτη.
Σύμφωνα με το αρχαίο τυπικό της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων ολόκληρη αυτή η ομιλία του Κυρίου διαβαζόταν από τον Πατριάρχη την Μ. Τρίτη στο Όρος των Ελαίων, εκεί όπου ελέχθη από τον Κύριο. Σήμερα διαβάζεται σε δύο τμήματα στις Προηγιασμένες Θείες Λειτουργίες της Μ. Δευτέρας και της Μ. Τρίτης.
Από την παραβολή των δέκα παρθένων είναι εμπνευσμένο το τροπάριο ΄΄Ιδού ο Νυμφίος έρχεται εν τω μέσω της νυκτός…΄΄ και ο ακόλουθος ύμνος:
΄΄Τον νυμφώνα σου βλέπω, Σωτήρ μου, κεκοσμημένον και ένδυμα ουκ έχω, ίνα εισέλθω εν αυτώ` λάμπρυνόν μου την στολήν της ψυχής, φωτοδότα, και σώσον με΄΄.
Την αίθουσα των Γάμων Σου, Σωτήρα μου, τη βλέπω στολισμένη, αλλά εγώ δεν έχω κατάλληλη ενδυμασία για να μπω σ’ αυτή. Κύριε, Εσύ που χορηγείς το φως, κάνε λαμπρή και φωτεινή τη στολή της ψυχής μου και σώσε με.
Από τα δύο αυτά τροπάρια που ψάλλονται στους όρθρους των τριών πρώτων ημερών της Μ. Εβδομάδας έλαβαν οι ακολουθίες αυτές και το όνομα ΄΄Ακολουθία του Νυμφίου΄΄ ή ΄΄Ακολουθία του Νυμφώνα΄΄.
Τη Μεγάλη Τρίτη συνεχίζονται από τους ανθρώπους οι ετοιμασίες για το Πάσχα. Συνήθως είναι αφιερωμένες στο καθάρισμα του σπιτιού. Σε λίγες μάλιστα περιοχές της Ελλάδας, τη Μεγάλη Τρίτη φτιάχνονται τα πασχαλινά κουλούρια και τσουρέκια, έθιμο που κυρίως γίνεται τη Μεγάλη Πέμπτη.
