Ο ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

Ανάμεσα στους νικημένους του Α' Παγκοσμίου πολέμου ήταν και η Τουρκία, σύμμαχος των Κεντρικών δυνάμεων. Η Ελλάδα, με τη συνθήκη των Σεβρών(1920), είπαμε ότι "πήρε" πολλά μέρη που και πριν από πολλά χρόνια υπήρξαν ελληνικά. Έτσι, το όραμα της Μεγάλης Ιδέας, φάνταζε πιο κοντά από ποτέ. Στην παρακάτω εικόνα βλέπεις μια λαϊκή αφίσα του καλοκαιριού του 1920 που εικονίζει τα ελληνικά εδάφη μετά τη συνθήκη των Σεβρών.

• Ποια περιοχή εικονίζεται ως εδαφικό κέρδος της Ελλάδας, αλλά τελικά δεν επιτεύχθηκε αυτό, αφού αντέδρασε η Ιταλία; Γιατί πιστεύεις ότι επιδίωκε ο Βενιζέλος να ενταχθεί και αυτή στην Ελλάδα;
  

Οι Τούρκοι όμως δυσαρεστήθηκαν με τη συνθήκη των Σεβρών και αντέδρασαν. Με αρχηγό τον Μουσταφά Κεμάλ(Ατατούρκ) οργάνωσαν αντίσταση εναντίον των ξένων στρατευμάτων και άρχισαν διωγμούς εναντίον των ελληνικών πληθυσμών. Ο ελληνικός στρατός για να τους προστατέψει προχώρησε στο εσωτερικό της Μ. Ασίας.
Ψυχή της ελληνικής εκστρατείας ήταν ο τότε πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος.

Όμως οι συνθήκες πλέον δεν ήταν οι ιδανικότερες γι αυτόν. Ο εθνικός διχασμός μεταξύ "βασιλικών" και "βενιζελικών" συνέχιζε να υπάρχει με συνέπεια μάλιστα να έχουμε και την απόπειρα δολοφονίας του Βενιζέλου από δύο απότακτους αξιωματικούς που τον πυροβόλησαν και τον τραυμάτισαν, ευτυχώς ελαφρά, στο χέρι, στη Γαλλία και όταν ο πρωθυπουργός ήταν στο σιδηροδρομικό σταθμό της Λυών και ετοιμαζόταν να γυρίσει στην Ελλάδα(30-7-1920).

λαϊκή εικόνα της εποχής με τη σκηνή της απόπειρας

ο Ελευθέριος Βενιζέλος επάνω στον "Αβέρωφ" που τον έφερνε στην Ελλάδα μετά την απόπειρα εναντίον του

Το γεγονός αυτό, αποδοκιμάστηκε πολύ έντονα, ακόμα και από τις δυνάμεις της Entente και που έδειξαν να απορούν με την αντίδραση κάποιων προς το μεγάλο πολιτικό. Από την άλλη όμως πάλι ο ελληνικός στρατός είχε πλέον κουραστεί. Οι άντρες που ήταν πολλά χρόνια σε πόλεμο δεν ήθελαν να συνεχίσουν να πολεμούν και όταν ο Βενιζέλος το Νοέμβριο του 1920 όρισε εκλογές προς μεγάλη έκπληξη πολλών, τις έχασε. Οι αντίπαλοι όμως του Βενιζέλου και ενώ σαν προεκλογική υπόσχεση είχαν και το τέλος του πολέμου, ούτε αυτό τήρησαν αφού με την απόφαση στην Κιουτάχεια(16-7-1921) αποφασίστηκε προέλαση των ελληνικών δυνάμεων στο εσωτερικό της Τουρκίας και από την άλλη με δημοψήφισμα έφεραν πίσω το βασιλιά Κων/νο στο θρόνο, μετά το θάνατο του Αλέξανδρου από σηψαιμία από δάγκωμα μαϊμούς στον κήπο του Τατοΐου. Αυτό είχε σα συνέπεια οι δυνάμεις της Entente όχι μόνο να εγκαταλείψουν την Ελλάδα, αλλά και να υποστηρίζουν τους Τούρκους και να τους εφοδιάζουν με πολεμοφόδια. Ο ελληνικός στρατός παρόλα ταύτα συνέχιζε νικηφόρα την πορεία του προς το εσωτερικό της Μ. Ασίας.

Έφτασε σχεδόν ως την Άγκυρα, όπου ήταν το ορμητήριο του Κεμάλ. Όμως σε αποφασιστική μάχη στο Σαγγάριο ποταμό, που κράτησε από τις 10 έως τις 29 Αυγούστου 1921 και μη έχοντας ούτε καλό ανεφοδιασμό αλλά ούτε και ξεκούραστους στρατιώτες, δε μπόρεσε να πετύχει τη συντριβή του Κεμαλισμού και την κατάληψη της 'Αγκυρας και αναγκάστηκε να υποχωρήσει και να οχυρωθεί σε μια αμυντική γραμμή (Εσκί Σεχίρ - Κιουτάχεια- Αφιόν Καραχισάρ)

σκηνή της μάχης του Σαγγάριου σε λαϊκή εικόνα της εποχής

χάρτης του μικρασιατικού πολέμου που δείχνει και τις θέσεις των Ελλήνων στο αμυντικό μέτωπο

Έτσι τελείωσε η εκστρατεία προς την Άγκυρα, που στοίχισε στον ελληνικό στρατό κατά την περίοδο 1ης Αυγούστου με 10η Σεπτεμβρίου 1921, περίπου 4.000 νεκρούς, 19.000 τραυματίες και 376 αγνοούμενους
Την αμυντική γραμμή του ελληνικού στρατού, κατόρθωσε να διασπάσει ο τουρκικός τον Αύγουστο του 1922. Τότε ο ελληνικός στρατός άρχισε να υποχωρεί, προς τα δυτικά παράλια. Μαζί, τον ακολουθούσε και πλήθος κόσμου που εγκατέλειπαν τα σπίτια τους για να γλιτώσουν την εκδίκηση των Τούρκων.
Στις 27 Αυγούστου 1922 ο στρατός του Κεμάλ μπήκε στη Σμύρνη, που είχε γεμίσει πρόσφυγες. Οι σφαγές που ακολούθησαν ήταν τρομερές. Ανάμεσα στα θύματα και ο μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος που βρήκε μαρτυρικό θάνατο από τον τουρκικό όχλο, στον οποίο τον παρέδωσε ο Τούρκος διοικητής Νουρεντίν μπέης.
Εν τω μεταξύ, Έλληνες από όλες τις περιοχές της Μ. Ασίας και του Πόντου συγκεντρώθηκαν στην προκυμαία της Σμύρνης(Και) με την ελπίδα να επιβιβαστούν σε πλοία προς την Ελλάδα και να σώσουν τη ζωή τους.
Ταυτόχρονα, την Τετάρτη 31 Αυγούστου είχε ξεσπάσει και πυρκαγιά, η οποία ξεκίνησε από την αρμένικη συνοικία και συνεχίστηκε προς τη χριστιανική. Σε λίγες ώρες η πόλη είχε παραδοθεί στις φλόγες πλην της τουρκικής συνοικίας που η φωτιά δεν έφτασε εκεί. Είναι βέβαια φανερό ότι η φωτιά μπήκε από τους ίδιους τους Τούρκους γι αυτό και κάηκαν επιλεκτικά οι παραπάνω περιοχές.

η προκυμαία της Σμύρνης πριν το 1922

σκηνή της καταστροφής της Σμύρνης και προσωπογραφία του Χρυσοστόμου σε λαϊκή εικόνα της εποχής

κάτοικοι της Σμύρνης προσπαθούν να επιβιβασθούν σε πλοιάρια, ενώ απομακρύνεται άκατος αμερικανικού πολεμικού

Κατά τον εμπρησμό της Σμύρνης της 31ης Αυγούστου 1922 υπολογίζεται ότι καταστράφηκαν πάνω από 55.000 κτίρια, ιδιωτικά και δημόσια και ότι η πυρπολημένη έκταση ξεπερνούσε τα 4.000.000 τ. μ.

τραγούδι: (Η Σμύρνη καίγεται...)

Οι συγκρούσεις τυπικά τέλειωσαν με την ανακωχή των Μουδανιών(30-9-1922). Ο βασιλιάς Κων/νος παραιτήθηκε - τον διαδέχτηκε ο γιος του Γεώργιος - και έφυγε για το εξωτερικό, όπου και πέθανε μετά από λίγους μήνες στο Παλέρμο της Ιταλίας. Ακολούθησε θανατική καταδίκη 6 μελών της ελληνικής κυβερνήσεως που κρίθηκαν υπεύθυνοι της καταστροφής.

Τέλος με τη συνθήκη της Λοζάνης, που ισχύει ως σήμερα η Ελλάδα έχασε την Ανατολική Θράκη και την περιοχή της Σμύρνης και τα νησιά Ίμβρο και Τένεδο.
Έγινε επίσης υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών: 1.300.000 Έλληνες εγκατέλειψαν την Τουρκία και 500.000 Τούρκοι την Ελλάδα. Εξαιρέθηκαν της μετακίνησης οι μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης(110.000 περίπου) και οι Έλληνες της Κων/πολης(125.000), της Ίμβρου και της Τενέδου(6.000), με τον όρο ότι θα διοικούνταν με ευνοϊκούς όρους για τους Έλληνες.

Άκου με προσοχή τους στίχους του παρακάτω τραγουδιού. Περικλείουν όλο το δράμα των προσφύγων του 1922

Σήμερα οι μουσουλμάνοι της Θράκης έχουν υπερβεί τις 120.000 ενώ οι Έλληνες της Κων/πολης, της Ίμβρου και της Τενέδου δεν ξεπερνούν τις 3.000

• Τι νομίζεις ότι έχει συμβεί για να υπάρχει αυτή η χαώδης διαφορά;τηρήθηκαν άραγε οι όροι της συνθήκης;