Μετά το τέλος των Βαλκανικών πολέμων και του Α' Παγκοσμίου πολέμου παρόλο που το ελληνικό κράτος επεκτάθηκε, εξακολουθούσαν πολλοί Έλληνες να μένουν έξω από τα σύνορα του.
Τέτοιοι ήταν οι Έλληνες της Μ. Ασίας που όταν κατακτήθηκε από τους Τούρκους αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους ή να εξισλαμιστούν.
Όσοι έμειναν και κράτησαν την πίστη τους,οργανώθηκαν γύρω από την εκκλησία και την κοινότητα τους προσπαθώντας να διατηρήσουν τη γλώσσα και τα έθιμα τους. Ίδρυσαν σχολεία και πολιτιστικά κέντρα που συντέλεσαν στη διατήρηση του πολιτισμού τους. Ονομαστά σχολεία ήταν η Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης
Τέτοιοι ήταν οι Έλληνες της Μ. Ασίας που όταν κατακτήθηκε από τους Τούρκους αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους ή να εξισλαμιστούν.
Όσοι έμειναν και κράτησαν την πίστη τους,οργανώθηκαν γύρω από την εκκλησία και την κοινότητα τους προσπαθώντας να διατηρήσουν τη γλώσσα και τα έθιμα τους. Ίδρυσαν σχολεία και πολιτιστικά κέντρα που συντέλεσαν στη διατήρηση του πολιτισμού τους. Ονομαστά σχολεία ήταν η Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης
η Ευαγγελική Σχολή πριν την καταστροφή της
της Τραπεζούντας, η Μεγάλη του Γένους Σχολή στην Κωνσταντινούπολη και η Μαράσλειος Σχολή στη Φιλιππούπολη
η Μεγάλη του Γένους Σχολή, σήμερα
Οι Μικρασιάτες δραστήριοι καθώς ήταν,πήραν το εμπόριο στα χέρια τους και πολλοί από αυτούς κατάφεραν να πάρουν αξιώματα στο κράτος. Οι Έλληνες που ζούσαν στα παράλια του Εύξεινου Πόντου οργάνωσαν δικό τους τρόπο ζωής και ανέπτυξαν τα γράμματα.
ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛΑ
Η Μονή Παναγίας Σουμελά ή Μονή Σουμελά, είναι ένα πασίγνωστο χριστιανικό ορθόδοξο μοναστήρι κοντά στην Τραπεζούντα, σύμβολο επί 16 αιώνες του Ποντιακού Ελληνισμού.
Σύμφωνα με την παράδοση, το 386 οι Aθηναίοι μοναχοί Bαρνάβας και Σωφρόνιος οδηγήθηκαν στις απάτητες βουνοκορφές του Πόντου μετά από αποκάλυψη της Παναγίας, με σκοπό να ιδρύσουν το μοναχικό της κατάλυμα. Eκεί, σε σπήλαιο της απόκρημνης κατωφέρειας του όρους, σε υψόμετρο 1063 μέτρα, είχε μεταφερθεί από αγγέλους η ιερή εικόνα της Παναγίας της Aθηνιώτισσας, την οποία, πάντα κατά την παράδοση, εικονογράφησε ο Eυαγγελιστής Λουκάς. Oι μοναχοί Bαρνάβας και Σωφρόνιος έκτισαν με τη συμπαράσταση της γειτονικής μονής Bαζελώνα κελί και στη συνέχεια εκκλησία μέσα στη σπηλιά, στην οποία είχε μεταφερθεί θαυματουργικά η εικόνα
Tο 1922 οι Tούρκοι κατέστρεψαν ολοσχερώς το μοναστήρι. Aφού πρώτα λήστεψαν όλα τα πολύτιμα αντικείμενα που υπήρχαν μέσα στη μονή, μετά έβαλαν φωτιά, για να σβήσουν τα ίχνη των εγκλημάτων τους ή για να ικανοποιήσουν το μίσος τους εναντίον των Eλλήνων. Oι μοναχοί πριν την αναγκαστική έξοδο το 1923 έκρυψαν μέσα στο παρεκκλήσι της Aγίας Bαρβάρας την εικόνα της Παναγίας, το ευαγγέλιο του Oσίου Xριστοφόρου και τον σταυρό του αυτοκράτορα της Tραπεζούντας Mανουήλ Kομνηνού.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος το 1930 μετά από συμφωνία με τις τουρκικές αρχές, έφερε στην Ελλάδα την εικόνα της Παναγίας, η οποία σήμερα βρίσκεται στο νέο μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά στο Βέρμιο, στην Καστανιά του νομού Ημαθίας.
Σύμφωνα με την παράδοση, το 386 οι Aθηναίοι μοναχοί Bαρνάβας και Σωφρόνιος οδηγήθηκαν στις απάτητες βουνοκορφές του Πόντου μετά από αποκάλυψη της Παναγίας, με σκοπό να ιδρύσουν το μοναχικό της κατάλυμα. Eκεί, σε σπήλαιο της απόκρημνης κατωφέρειας του όρους, σε υψόμετρο 1063 μέτρα, είχε μεταφερθεί από αγγέλους η ιερή εικόνα της Παναγίας της Aθηνιώτισσας, την οποία, πάντα κατά την παράδοση, εικονογράφησε ο Eυαγγελιστής Λουκάς. Oι μοναχοί Bαρνάβας και Σωφρόνιος έκτισαν με τη συμπαράσταση της γειτονικής μονής Bαζελώνα κελί και στη συνέχεια εκκλησία μέσα στη σπηλιά, στην οποία είχε μεταφερθεί θαυματουργικά η εικόνα
Tο 1922 οι Tούρκοι κατέστρεψαν ολοσχερώς το μοναστήρι. Aφού πρώτα λήστεψαν όλα τα πολύτιμα αντικείμενα που υπήρχαν μέσα στη μονή, μετά έβαλαν φωτιά, για να σβήσουν τα ίχνη των εγκλημάτων τους ή για να ικανοποιήσουν το μίσος τους εναντίον των Eλλήνων. Oι μοναχοί πριν την αναγκαστική έξοδο το 1923 έκρυψαν μέσα στο παρεκκλήσι της Aγίας Bαρβάρας την εικόνα της Παναγίας, το ευαγγέλιο του Oσίου Xριστοφόρου και τον σταυρό του αυτοκράτορα της Tραπεζούντας Mανουήλ Kομνηνού.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος το 1930 μετά από συμφωνία με τις τουρκικές αρχές, έφερε στην Ελλάδα την εικόνα της Παναγίας, η οποία σήμερα βρίσκεται στο νέο μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά στο Βέρμιο, στην Καστανιά του νομού Ημαθίας.
το παλιό μοναστήρι
Παναγία Σουμελά, ιερό σύμβολο των Ποντίων
η νέα μονή στην Καστανιά
Έλληνες ζούσαν σε πολλές περιοχές των Βαλκανίων,όπως στην Ανατολική Θράκη,στην Ανατολική Ρωμυλία αλλά και σε όλα τα παράλια του Εύξεινου Πόντου. Μάλιστα, στην Ανατολική Θράκη, σημαντική πόλη υπήρξε και η Ραιδεστός(σημερινή ονομασία Τεκιρντάγ), που κτίστηκε τον 6ο π.Χ. αιώνα από Σάμιους εποίκους.
Η Ραιδεστός ανέπτυξε αξιόλογο πολιτισμό, άκμασε ιδιαίτερα κατά τους βυζαντινούς χρόνους και έγινε έδρα του μητροπολίτη Ηρακλείας.
Στη σύγχρονη ιστορία άλλαξε διαδοχικά κυρίαρχους αρκετές φορές.
Στον πρώτο βαλκανικό πόλεμο (1912) καταλήφθηκε από τους Βουλγάρους και την ξαναπήραν οι Τούρκοι το 1913. Το 1920 προσαρτήθηκε στην Ελλάδα με τη Συνθήκη των Σεβρών. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή το 1922, επεστράφη μαζί με ολόκληρη την Ανατολική Θράκη στην Τουρκία, στην οποία από τότε ανήκει.
Μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών μάλιστα, απέκτησε ομοιογενή τουρκικό πληθυσμό και οι Έλληνες πρόσφυγες ήρθαν στη Μακεδονία και ίδρυσαν το χωριό μας, που το ονόμασαν Νέα Ραιδεστός.
Η Ραιδεστός ανέπτυξε αξιόλογο πολιτισμό, άκμασε ιδιαίτερα κατά τους βυζαντινούς χρόνους και έγινε έδρα του μητροπολίτη Ηρακλείας.
Στη σύγχρονη ιστορία άλλαξε διαδοχικά κυρίαρχους αρκετές φορές.
Στον πρώτο βαλκανικό πόλεμο (1912) καταλήφθηκε από τους Βουλγάρους και την ξαναπήραν οι Τούρκοι το 1913. Το 1920 προσαρτήθηκε στην Ελλάδα με τη Συνθήκη των Σεβρών. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή το 1922, επεστράφη μαζί με ολόκληρη την Ανατολική Θράκη στην Τουρκία, στην οποία από τότε ανήκει.
Μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών μάλιστα, απέκτησε ομοιογενή τουρκικό πληθυσμό και οι Έλληνες πρόσφυγες ήρθαν στη Μακεδονία και ίδρυσαν το χωριό μας, που το ονόμασαν Νέα Ραιδεστός.
Προσπάθησε να εντοπίσεις τη θέση της Ραιδεστού στο χάρτη της Ανατολικής Θράκης
Οι συνθήκες της ζωής όμως, όλων αυτών των Ελλήνων ήταν παντού δύσκολες και ειδικά οι χριστιανοί της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ζούσαν σε ένα διαρκή φόβο.
