ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΩΝ ΟΞΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΒΑΣΕΩΝ

Χημικές ενώσεις είναι οι καθαρές ουσίες από τις οποίες τα μόρια αποτελούνται από δύο ή περισσότερα άτομα. Είχαμε ήδη αναφέρει στο πετρέλαιο ότι οι χημικές ενώσεις που περιέχονται σε αυτό ονομάζονται υδρογονάνθρακες, επειδή αποτελούνται τα μόρια τους από άτομα άνθρακα και υδρογόνου.
Οι χημικές ενώσεις ταξινομούνται σε ομάδες με βάση τις ιδιότητες και τη σύστασή τους.
Οι τρεις κύριες κατηγορίες των χημικών ενώσεων είναι τα οξέα, οι βάσεις και τα άλατα.
Ας δούμε όμως ποια είναι τα γενικά χαρακτηριστικά των οξέων και των βάσεων:

• Τα οξέα έχουν ένα σύνολο κοινών ιδιοτήτων που ονομάζονται όξινος χαρακτήρας, όπως η ξινή γεύση(όπως του ξιδιού και του λεμονιού), και το χρώμα που αποκτούν οι δείκτες όταν έρχονται σε επαφή με αυτά.

• Οι βάσεις έχουν ένα σύνολο κοινών ιδιοτήτων που ονομάζονται βασικός χαρακτήρας. Οι βάσεις έχουν χαρακτηριστική γεύση, αλλάζουν το χρώμα των δεικτών, και αντιδρούν με τα οξέα

Γενικά τα οξέα και οι βάσεις είναι χημικές ενώσεις που τις χρησιμοποιούμε καθημερινά και τα διαλύματά τους είναι αγωγοί του ηλεκτρικού ρεύματος.

Δες διαδραστικά τη διαφορά οξέων και βάσεων

ΚΛΙΚ

Είναι δυνατόν δε, όταν θα αναμιχθούν να εξουδετερωθούν, ώστε να προκύψει ουδέτερο διάλυμα.

• Τα φρούτα, και τα αναψυκτικά περιέχουν οξέα. Συγκεκριμένα το κιτρικό οξύ.

• Στο κρασί περιέχεται ένα άλλο οξύ, το τρυγικό οξύ.Στο ξίδι το οξικό οξύ κλπ

• Αλλά και οι μπαταρίες των αυτοκινήτων περιέχουν οξύ, το θειικό οξύ.

• Οξύ περιέχεται επίσης και στο ανθρώπινο σώμα. Στο στομάχι υπάρχει ένα οξύ που διασπά τις τροφές και λέγεται υδροχλωρικό οξύ.
  

• Οξύ περιέχεται και σε δηλητήρια που εκκρίνουν έντομα όπως η μέλισσα για να προφυλαχθούν από τους εχθρούς τους.

• Οξύ υπάρχει και στο λεπτό τρίχωμα που βρίσκεται στα φύλλα της τσουκνίδας και είναι αυτό που προκαλεί πόνο και τσούξιμο όταν τα αγγίξουμε.

• Οξέα βρίσκονται και στην ατμόσφαιρα(ανθρακικό, θειώδες) κυρίως εξαιτίας των καυσαερίων. Εξαιτίας αυτών των οξέων σχηματίζεται και η όξινη βροχή που μάθαμε σε παλιότερα μαθήματα και μετατρέπει τα μάρμαρα σε γύψο καταστρέφοντας τα ιστορικά μνημεία.

Οι βάσεις, όπως η σόδα χρησιμοποιούνται για την ανακούφισή μας από στομαχικές διαταραχές, έπειτα βέβαια από συμβουλή του γιατρού.

• Βάση περιέχεται και στα καθαριστικά των τζαμιών(αμμωνία) καθώς και στα καθαριστικά σωληνώσεων όπως το Του-μπο-φλο (καυστικό νάτριο)

• Βάση περιέχεται και στο δηλητήριο της σφήκας και προκαλεί τον οξύ πόνο που νιώθουμε όταν μας τσιμπά.

Έτσι εάν μας τσιμπήσει μέλισσα(οξύ), χρησιμοποιούμε αμμωνία(βάση) ενώ αν μας τσιμπήσει σφήκα(βάση), χρησιμοποιούμε ξίδι(οξύ)

Αλλά πώς μπορούμε να καταλάβουμε αν ένα υγρό είναι οξύ ή βάση;

Για να γίνει αυτό πρέπει να προσθέσουμε σε αυτό το υγρό μερικές σταγόνες μιας ουσίας που λέγεται δείκτης.
Δείκτες είναι χημικές ουσίες με τις οποίες μπορούμε να ανιχνεύσουμε την παρουσία άλλων ουσιών, αφού αν έλθουν σε επαφή οι δύο ουσίες αλλάζει το χρώμα της ουσίας που έρχεται σε επαφή με το δείκτη, μια και ο δείκτης είναι ουσία που το χρώμα τους εξαρτάται από το ph

ΚΛΙΜΑΚΑ PH(θεωρία- εξάσκηση)

ΚΛΙΚ

Σαν δείκτες μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε:

• χυμό από κόκκινο λάχανο(το χρώμα του είναι κόκκινο όταν υπάρχει οξύ και πρασινογάλαζο όταν υπάρχει βάση. Όταν δεν υπάρχει οξύ ή βάση το χρώμα του δείκτη είναι μοβ)
• το βάμμα του ηλιοτροπίου(κόκκινο σε οξύ, μπλε σε βάση)
• το ρόφημα από μαύρο τσάι(σχεδόν χρυσαφί σε οξύ)
• χυμός από κεράσια(κόκκινο σε οξύ, μοβ έως μπλε σε βάση)
  

Γενικά με τα οξέα ο δείκτης γίνεται πιο ανοιχτός(κυρίως κόκκινος, ξανθός), ενώ με τις βάσεις πιο σκούρος(μπλε, μοβ)

Δες στο βίντεο πώς αντιδρά το νερό, το γάλα, ο χυμός λεμονιού και το ξίδι, όταν πέσει επάνω του δείκτης

ΟΞΕΑ - ΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΕΙΚΤΕΣ(θεωρία και εξάσκηση)

ΚΛΙΚ

• Τι χρώμα θα αποκτήσει ένα χαρτί ποτισμένο με βάμμα ηλιοτροπίου (δείκτης) αν βυθιστεί σε ένα ποτήρι με πορτοκαλάδα (οξύ);