Ο ΦΙΛΟΣ ΜΑΣ Ο ΑΝΕΜΟΣ

Ο πρώτος ανεμόμυλος σχεδιάστηκε από τον Ήρωνα τον 3ο προ Χριστού αιώνα.

Ήταν οριζόντιου άξονα περιστροφής και είχε τέσσερα πτερύγια. 

Στην Ελλάδα η χρήση των ανεμόμυλων υπήρξε αρκετά εκτεταμένη, λόγω του πλούσιου αιολικού δυναμικού της χώρας. Αν και είχαν εμφανιστεί πολλούς αιώνες πριν, η χρήση τους καθιερώθηκε κατά τη Βυζαντινή περίοδο, γνωρίζοντας ακόμα μεγαλύτερη διάδοση κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, κυρίως στο ανατολικό Αιγαίο αλλά και στην ενδοχώρα. Κατά κανόνα στεγάζονταν σε κυλινδρικά, πέτρινα, διώροφα κτίρια. 

Στον επάνω όροφο βρισκόταν ο άξονας και το σύστημα μετάδοσης της κίνησης, ενώ στον κάτω όροφο γινόταν η άλεση και αποθήκευση των σιτηρών. 

Τα πτερύγιά τους ήταν πάνινα, 5-15 μέτρα σε μήκος και πλάτος το 1/5 του μήκους τους.

Ένας ανεμόμυλος μπορούσε να αλέσει 20-70κιλά σιτηρών την ώρα, ανάλογα με την ένταση και τη φορά του ανέμου. 

Σήμερα οι περισσότεροι ανεμόμυλοι έχουν ερειπωθεί και διατηρούνται ελάχιστοι, κυρίως για τουριστικούς λόγους.

Απ' την πόρτα του μύλου έμπαιναν στο χώρο που άφηναν τα σακιά με το σιτάρι και το κριθάρι. Οι δυο αυτοί χώροι (πάνω και κάτω) επικοινωνούσαν με μια μικρή (στενή) σκάλα, που την έφτιαχναν έτσι, γιατί δεν είχαν χώρο να την φτιάξουν μεγαλύτερη. 
Οι μυλόπετρες (δυο στρογγυλές πέτρες) βρίσκονται στον πάνω χώρο (κάτω από τη σκεπή) και εκεί άλεθαν.

Σε κάθε μύλο εργαζόταν ένας μόνο άνθρωπος: ο ιδιοκτήτης. Τον έλεγαν μυλωνά. Αυτός ανέβαζε ένα-ένα τα σακιά με το σιτάρι ή το κριθάρι από τα σκαλάκια στο πάνω μέρος του μύλου, για να τ' αλέσει και να βγάλει αλεύρι.

Όταν δε φυσούσε, οι μύλοι δεν μπορούσαν να λειτουργήσουν. Εκείνες τις μέρες όμως που είχε δυνατό αέρα, δούλευαν ώρες πολλές, ακόμα και τη νύχτα. 

 Έτσι εκεί συνηθίζονταν να μαζεύονται άνδρες και γυναίκες πολλές ώρες μέχρι να ετοιμαστεί το αλεύρι τους. Ήταν δηλαδή ο ανεμόμυλος ένα κοινωνικό κέντρο που μέχρι και προξενιά γίνονταν...

 

Βέβαια, όταν δεν είχαν σιτάρι ή κριθάρι να αλέσουν, τότε έδεναν τα πανιά, για να μην γυρνάνε και σπάσουν.

Ο μυλωνάς συνήθως δεν πληρωνόταν με χρήματα, αλλά με αλεύρι, ανάλογα με τη ποσότητα που άλεθε. Αυτός με τη σειρά του το πουλούσε σε όσους κατοίκους δεν καλλιεργούσαν σιτάρι ή κριθάρι, δεν είχαν δηλαδή δικό τους αλεύρι.

Μια παραλλαγή ανεμόμυλου χρησιμοποιήθηκε στο οροπέδιο του Λασιθίου στην Κρήτη, για την άντληση νερού. Αυτοί ήταν σιδερένιες κατασκευές με πάνινα πτερύγια. Από τους 6.000 που υπολογίζεται ότι υπήρχαν στις αρχές του 20ου αιώνα, σήμερα λειτουργούν περίπου οι χίλιοι.

Δες τα μέρη ενός λασιθιώτικου ανεμόμυλου ΚΛΙΚ